Onze reactie op Zembla-aflevering 'Diagnose Dyslexie'

Wij waarderen het dat Zembla in de aflevering 'Diagnose Dyslexie' van 18 mei hierover de vinger aan de pols houdt. Maar wij willen toch graag een onderscheid maken tussen zwakke leesvaardigheid als gevolg van slecht onderwijs en wat dyslexie is.

Schadelijk

Als het jullie bedoeling was om een realistisch beeld te schetsen van dyslexie en leesvaardigheid, dan hebben wij helaas niet het gevoel dat de belangen van mensen met dyslexie hierin volledig zijn meegenomen – laat staan dat de uitzending een juiste indruk achterlaat bij kijkers die hier minder goed mee bekend zijn. En dat is schadelijk, voor iedereen die met dyslexie te maken heeft.

Ervaringsdeskundigheid

Omdat het onderwerp ‘leesonderwijs en dyslexie’ ons als vereniging zo na aan het hart ligt, willen wij graag vanuit onze eigen ervaring en expertise een aanvullende kijk geven op enkele elementen uit de uitzending. Immers, wij zijn de mensen ‘die het hebben’, en weten uit de praktijk wat het betekent om met dyslexie te leren en te studeren.

Dyslexie gaat niet over met veel oefenen

Wat ons opviel – en wat wij graag willen nuanceren – is de suggestie dat intensieve oefening of voldoende training dé oplossing zou zijn voor leesproblematiek, of zelfs zou kunnen voorkomen dat iemand dyslectisch is of wordt. Uit de ervaring van onze achterban blijkt dat dit een hardnekkige misvatting is. Veel van onze leden hebben wél goed onderwijs gehad, intensieve begeleiding gehad, inclusief remedial teaching en coaching – en blijven gewoon dyslectisch.

Neurodiversiteit

Dat is ook precies waarom wij dyslexie zien als een vorm van neurodiversiteit: een natuurlijke variatie in de werking van het brein, die vraagt om erkenning en maatwerk in onderwijs en begeleiding. Niet om eindeloos hetzelfde te blijven oefenen dus, maar om de leerling of student zelf te bevragen wat wel of niet werkt en dat aan te bieden. Iemand met dyslexie is zelden lui, vaak overijverig zelfs.

Overlap met o.a. ADHD

Opvallend vonden wij dat de term neurodiversiteit in de uitzending niet aan bod kwam, terwijl dit voor velen van ons een sleutelbegrip is in het begrijpen van leer- en ontwikkelverschillen. Evenmin ging het over comorbiditeit – de overlap met andere kenmerken of diagnoses zoals ADHD of dyscalculie, die in de praktijk vaak samengaan met dyslexie. Deze overlap is van wezenlijk belang voor een goed begrip van wat een leerling op school nodig heeft.

Tijdelijk succesje

Ook nog een opmerking over wat er vanuit de wetenschap werd gezegd. Zeker, oefenen kan leiden tot betere prestaties en hogere cijfers – maar dit betekent niet automatisch dat een leerling de onderliggende kennis of vaardigheid onthoudt. De kracht van herhaling levert vaak een tijdelijk succesje op, maar zegt relatief weinig over of iets daadwerkelijk is begrepen en beklijft.

Talenten en mogelijkheden

Impuls & Woortblind is daarom ook altijd op zoek naar wat wij participatief onderzoek noemen. Het betrekken van de doelgroep zelf bij onderzoek geeft zoveel meer inzicht over de complexiteit en kleur van wat dyslexie werkelijk is. Het laat de kant van talenten en mogelijkheden zien en, laten we eerlijk zijn: zou dat niet een veel mooiere documentaire opleveren!

Met vriendelijke groet, Karin Jahromi en Nel Hofmeester – Impuls & Woortblind