Studenten met ADHD voelen zich onvoldoende begrepen

Tekst: Machil Deinum – onderzoeker Hogeschool Utrecht

Uit de Nationale Studenten Enquête van 2022 kwam naar voren dat studenten met een ondersteuningsbehoefte ontevreden waren over hun opleiding en over het hoger onderwijs in het algemeen. Studenten met ADHD waren binnen die groep het minst tevreden. Dat is opvallend, zeker omdat deze groep relatief groot is. Hoewel exacte cijfers ontbreken, geeft tussen de 2 en 7 procent van de jongeren aan ADHD te hebben.

‘Information overload’

Om beter te begrijpen waar deze onvrede vandaan komt, is de afgelopen jaren door verschillende onderdelen van Hogeschool Utrecht onderzoek gedaan naar de ervaringen van studenten met een vorm van neurodivergentie, zoals ADHD, ASS en dyslexie. In dat onderzoek (DLO Digitale Toegankelijkheid) bleek dat studenten met een ondersteuningsbehoefte vooral problemen hebben met de grote hoeveelheid informatie die ze tegelijk moeten verwerken en met de slechte vindbaarheid van deze informatie op het grote aantal verschillende websites en digitale omgevingen waarmee ze bij hun studie te maken hebben. Op onze website https://www.hu.nl/onderzoek/projecten/dlo-digitale-inclusie vind je meer over deze resultaten en vind je ook onze toolbox voor neuro inclusief digitaal ontwerp.

Niet begrepen, niet gewaardeerd

Bij specifiek onderzoek naar de onvrede bij studenten met ADHD op de Hogeschool Utrecht werd er dan ook van uitgegaan dat dit ook voor hen de belangrijkste thema’s zouden zijn. Dat bleek echter niet het geval. Weliswaar vonden ze de hoeveelheid informatie en de slechte vindbaarheid ervan belemmerend en vermoeiend, maar dat was in hun ogen niet het grootste obstakel waar ze tegenaan liepen.

Studenten met ADHD op de HU noemen als hun belangrijkste probleem dat zij zich in het onderwijs structureel niet begrepen en gewaardeerd voelen. Ze vertellen dat ze door docenten niet serieus genomen worden, belachelijk worden gemaakt en zelfs weggezet als leugenaars of aanstellers als ze hun behoeften of ervaringen delen. Natuurlijk geldt dit niet voor alle docenten en HU-medewerkers. Natuurlijk gaat het bij de extreemste voorbeelden die in interviews gemeld werden om incidenten, maar voor studenten zijn ze bepalend voor studie-ervaring en studiesucces. Om misverstanden en stigma’s te voorkomen, komen sommige studenten maar liever niet meer uit voor hun ADHD en ondersteuningsbehoefte.

Verkeerd beeld over ADHD

Docenten zijn in het algemeen heel gemotiveerd om hun leerstof zo goed en prettig mogelijk aan hun studenten aan te bieden. Ze blijken echter niet altijd goed te weten hoe ze moeten omgaan met studenten met ADHD. Ze zijn zich niet bewust van hun blinde vlekken. Ze denken te weten wat ADHD is, maar hun beeld is verouderd, incompleet of zelfs incorrect. Ze hebben geen inzicht in de betekenis van ADHD voor studie en studentenleven. En wie niet weet dat zijn beeld verkeerd is, zal dat beeld niet aanpassen. Overigens gelden deze misvattingen niet alleen voor docenten en medestudenten, maar ook voor studenten met ADHD zelf. Vaak ontdekken ze pas gaandeweg wat hun diagnose betekent voor hun leerproces.

Inbreng ervaringsdeskundigen

In studiejaar 2023–2024 is samen met de gemeenschap van ADHD-studenten op de HU een start gemaakt met de zoektocht naar oplossingen voor deze problemen. In bijeenkomsten van ADHD-studenten, (ADHD-)docenten, decanen en andere HU-medewerkers werd samen gebrainstormd over manieren om het begrip voor en de ondersteuning bij ADHD te verbeteren op een manier die zowel door studenten als medewerkers gedragen wordt.

ADHD-simulator

Er bleek een gedeelde behoefte te bestaan aan ervaringsgerichte workshops, ontwikkeld en begeleid door ervaringsdeskundigen. Workshops waarin het perspectief van de student centraal staat. Een soort “student simulator” waarin mensen zonder ADHD kunnen ervaren hoe het is om te studeren met ADHD. Het doel: een krachtige leerervaring creëren die bijdraagt aan meer begrip, betere ondersteuning en uiteindelijk een inclusiever onderwijs voor studenten met ADHD.

Vier teams studenten van de associate degree opleiding Digitale Techniek & Media hebben een eerste stap gezet in het ontwikkelen van zo’n simulator. Zij kregen eerst de studieopdracht om uit te zoeken wat studenten met ADHD ervaren bij het studeren; waar ze last van hebben en wat hen afleidt. Daarna vertaalden ze de resultaten in 4 extended reality (XR)-scenario’s. Bij XR worden beelden, geluiden en soms zelfs geuren geprojecteerd rondom een deelnemer. Op deze manier stapt een deelnemer werkelijk in de schoenen van iemand anders.

ADHD ervaren

In hun simulatie-scenario staat een tafel met een stoel in het midden van een XR ruimte. Hier komt een deelnemer te zitten. Hij voert een opdracht uit die concentratie vereist, zoals het schrijven van een essay of iets uit het hoofd leren. Op de vier wanden om hem heen worden beelden geprojecteerd. Er klinken geluiden. De sfeer van een klaslokaal of een koffiebar, een plek waar een student zou kunnen studeren of werken. Alleen: de normale geluiden van pratende mensen, schuivende stoelen, tikkende klokken en de normale beelden van gezichten, lichtinval, bewegingen zijn in deze ruimte op een subtiele manier aangedikt. Zo kan iemand ervaren hoe het is voor een student die extra gevoelig is voor afleidende prikkels. Met nadruk “kan”. Misschien is deze vertaling van de ervaring van studeren met ADHD nog te simplistisch. In het komende studiejaar wordt dit project doorontwikkeld met de inbreng van nieuwe studenten uit de ADHD-community, nieuwe studenten van de opleiding Digitale Techniek & Media en de voortschrijdende wetenschappelijke inzichten op het gebied van ADHD. Alles om de studie-ervaring van een echte ADHD-student zo natuurgetrouw na te bootsen.

Meer stappen richting inclusief onderwijs

Niet alleen ten aanzien van ADHD bestaat een tekort aan kennis en inzicht bij docenten, HU-medewerkers en medestudenten. Ongeveer 30 procent van de Utrechtse studenten heeft een ondersteuningsbehoefte. Vanwege een vorm van neurodiversiteit of om andere redenen. Daarom zet Hogeschool Utrecht meer stappen richting inclusiever onderwijs. Onderwijs waarin álle studenten zich gezien, veilig en ondersteund voelen.

Naast dit concrete ADHD-simulatie project werken verschillende lectoraten en HU-onderdelen aan het onderzoeksproject DLO Inclusief Onderwijs. Specialisten, onderzoekers en ervaringsdeskundigen uit alle hoeken van het inclusiespectrum binnen én buiten Hogeschool Utrecht brengen hun kennis en ervaringen op een bepaald inclusiethema bij elkaar. Samen met betrokkenen ontwerpen we een interactieve e-learningtool die draait om inclusie en de rijke diversiteit aan onderwijsthema’s. Het doel? Onderwijs waarin iedereen zich gezien en gehoord voelt. Want alleen door samen te werken, bouwen we aan een toekomst waarin niemand aan de zijlijn staat.

Meer weten?

-Het analyserapport van de NSE uit 2022: https://ecio.nl/publicaties/analyserapport-nse-2022/

-Meer informatie over Immersive reality onderzoek zoals XR: https://www.hu.nl/nieuws/impact-maken-met-immersive-reality

-Post | Feed | LinkedIn